SHARQ MA’RIFATI VA UNDA TURKISTON JADIDIZLIGINING O‘RNI.

Annotatsiya

Ushbu maqolada biz XIX asr so‘ngida paydo bo‘lgan ilk Turkistonlik islohotсhilar jamoasi asosini Ahmad Donish, Sattorxon Abdulg‘afforov, Munavvar qori Abdurashidxon o‘g‘li, Ashurali Zohiriy, Mahmudxo‘ja Behbudiy, Abdurauf Fitrat, Toshpo‘lat Norbo‘tabekov, Obidjon Mahmudov, Abdulhamid Сho‘lpon, Is’hoqxon Ibrat, Zaki Validiy singari millat ziyolilari tashkil etganligi va mazkur mahalliy ma’rifatparvarlarning g‘oyalari Jamoliddin Afg‘oniy, Shahobiddin Marjoniy, Olimjon Galeyev Barudi, Husayn Fayzxonov, Muhammad Abdu, Abu Nasr Kursaviy, Rizo Fahriddinov, Ismoil Gasprinskiy singari xorijlik ma’rifatparvarlarning qarashlari zamirida shakllanganini ko‘rib o‘tamiz. Qolaversa, biz tadqiqotimizning mazkur bobida tarixiy haqiqatni hozirgi davr nuqtai nazaridan qayta o‘rganishga, davr ijtimoiy siyosiy hayotining ma’naviy-ma’rifiy rivojiga munosib hissa qo‘shgan jadid va ma’rifatparvarlar, xususan, Abdurahmon Sayyoh Toshkandiy va Abdulla Avloniy ijodiga ta’sirining ayrim jihatlarini oсhib beramiz.

Turkiston oʻlkasining islohotchilik qarashlari diniy-maʼrifiy va ijtimoiy-siyosiy sohalarda bo‘ib, muhim yoʻnalishlardan biri taʼlim sohasini isloh qilish, ikkinchisi esa matbuotdir. Milliy matbuotning vujudga kelishida umumturkiy matbuoti, ayniqsa, Istanbulda, Kavkazdan tashqarida, Volga bo‘yida paydo bo‘lgan va milliy asosda shakllangan bir qancha jurnal va gazetalar muhim rol o‘ynadi.