MАDАNIY KONTSEPTLАR: TIL VА MАDАNIYAT O‘RTАSIDАGI BOG‘LIQLIK

Annotatsiya

Zamonaviy tilshunoslikda «kontsept» atamasi uzoq vaqt davomida o‘rganilgan bo‘lsada, ammo hozirgacha o‘zining aniq taʼrifi mavjud emas. Tushunchalar - lisoniy belgilar bilan ifodalangan lingvistik belgilar ortida ongdagi obrazlar so‘nggi paytlarda tilshunoslarning katta eʼtibor mavzusiga aylandi. Kognitiv fandan kelib chiqqan kontsept tushunchasi tilni o‘rganishning zaruriy vositasiga aylandi va kognitiv tilshunoslikning asosini tashkil etdi. Madaniy kontseptlar dunyoning lingvistik manzarasining birligi sifatida milliy xususiyatga ega bo‘lib, muayyan til va madaniy jamiyatning o‘ziga xosliklarini ifodalaydi. Kontseptlar dunyoqarash va madaniyatning muhim elementlari bo‘lib, ular jamiyat aʼzolarining reallikni qanday tushunishini va tasvirlashini aks ettiradi. Kontseptlar orqali madaniy bilim va qadriyatlar avloddan avlodga o‘tib, turli tillar va madaniyatlar o‘rtasidagi farqlarni ko‘rsatadi. Shuning uchun har qanday tildagi kontseptlarni o‘rganish va ularni qayta qurish orqali dunyoning lingvistik tasvirini yanada chuqur tushunish mumkin bo‘ladi. Аntropotsentrik yondashuv doirasida til va madaniyat o‘rtasidagi o‘zaro aloqalarni tadqiq etish muhim ahamiyatga ega. Madaniy kontseptning etnomadaniy komponentini ajratib ko‘rsatishga urinish madaniy tilshunoslik uchun alohida qiziqish uyg‘otadi. Hatto turli tillardagi universal, umuminsoniy kontseptlar ham maxsus (lingvistik, pragmatik va madaniy omillarga qarab) og‘zaki tarzda ifodalanadi, degan fikr bor, bu yerda eʼtibor madaniy kontseptlar etnik jihatdan belgilangan assotsiativ va semantik tarmoqlarda tashkil etilganligiga qaratilgan. Ushbu fikr mulohazalarni o‘rganish xususida so‘z boradi.