FENG YULANNING ANTROPOLOGIK TA'LIMOTLARI FALSAFIY NUTQ KONTEKSTIDA

Annotatsiya

Tadqiqotning asosiy leytmotivini postkonfutsiychilik asoschisi Feng Yulan falsafiy qarashlarining antropologik, axloqiy, prakseologik, metodologik jihatlari tashkil etadi. Feng Yulan antropologik ta'limotining ontologik va ekzistensial tamoyillarini har tomonlama tahlil qilish, uning "Inson tabiati haqida yangi risola", "Xitoy falsafasining qisqacha tarixi" asarlari asosida amalga oshirildi. Insonning mavjudligi haqidagi g'oyalar evolyutsiyasining to'rtta darajasiga urg'u beriladi: tabiiy-biologik, axloqiy-axloqiy, utilitar-pragmatik, transsendental-kosmik. G‘arb va xitoy falsafiy an’analarini o‘zida mujassam etgan innovatsion uslub tahlil qilinib, uning Xitoy falsafiy tafakkuri tarixi uchun ahamiyati aniqlanadi. Shu nuqtai nazardan, Feng Yulan antropologik ta'limotining gnoseologik qirralarini tushunish uchun lingvistik belgilar, toifalar va tushunchalarning roli ko'rsatilgan.

An'anaviy xitoy falsafasida asosiy kuch, har birining mavjudligi olam uchun zarur bo'lgan osmon, yer va inson o'rtasidagi munosabatlar dialektikasi ochib berilgan. Mafkuraviy uzluksizlik Feng Yulan falsafasida kuzatiladi, ular uchun "osmon-yer-inson" uchligi koinotni yaratuvchi kosmik yashirin kuchlardir. Maqolada M.Xaydegger va F.Yulan taʼlimotlari doirasida shaxs muammosini hal qilishda oʻxshashlik keltiriladi, shaxsni anglashda ekzistensial jihatlar ochib berilgan. F.Yulanning inson kontseptsiyasida ikki tamoyil ochib berilgan: “ezgulik tamoyillari” va “osmon irodasiga muvofiq tabiiy tamoyil”. Odamlarni hayvonlarga yaqinlashtiradigan elementlar aniqlanadi: instinktlar, fiziologik ehtiyojlar ("shahvoniylik"). "Inson yuragi" tushun­chasining talqini berilgan bo'lib, u shaxs tabiatining individual, o'ziga xos fazilatlarini aks ettiradi.

O'rganilayotgan muammoning dolzarbligi quyidagilar bilan bog'liq: birinchidan, hozirgi zamon ma'naviyatining nomukammalligi, shuning uchun faylasuflar, olimlar insonning mohiyatini takomillashtirish, uning jamiyat va tashqi dunyo bilan munosabatlarini uyg'unlashtirish muammolariga tobora ko'proq murojaat qilmoqdalar; ikkinchidan, inson neoglobalizm davrining barcha muammolarining manbasiga aylanadi va shunga mos ravishda Sharq va G‘arb falsafasi mutafakkirlari tomonidan ishlab chiqilgan shaxs tushunchalari butun nazariy va amaliy tadqiqotlar jamlangan o‘zaga aylanadi; uchinchidan, aynan “Sharq-G‘arb” sintezi insonga komillikni qaytara oladi, inson tabiatini davolay oladi, dunyoning yaxlit manzarasini tiklaydi.