B. KARMISHEVA ASARLARIDA O’ZBEKISTONNING JANUBIY HUDUDLARIDA YASHOVCHI TOJIKLAR ETNOGRAFIYASI YORITILISHI

Annotatsiya

Ma’lumki, Markaziy Osiyo hududi qadimdan turli qabila va elatlar o’zaro aralashib istiqomat qilgan, doimiy etno muloqot markazi bo’lib, har bil xaql o’zining o’rni va ta’siriga ega bo’lgan. Tojiklar ham o’zbeklar singari hududning qadimiy tub aholi vakillaridan bo’lib, doimiy ravishda boshqa mahalliy aholi vakillari bilan yaxshi madaniy aloqalarni o’rnatgan. Natijada ushbu mintaqada Markaziy Osiyo uchun umumiy, tojik xaqli uchun xos bo’lgan moddiy va madaniy qadriyatlar to’plami shakllangan. XX asrning ikkinchi yarmida ushbu hududga amalga oshirilgan dala ekspeditsiyalari esa mahalliy aholi vakillarining qadimiy urf-odat va marosimlari, xo’jalik hayoti va kundalik faoliyat bilan bo’gliq marosimlarni aniqlash, Markaziy Osiyo xalqlari etnogarfiyasini boyitishga xizmat qilgan. Bu davrda to’plangan ma’lumotlarni tahlil qilish orqali, bugungi kunda aholi turmush-tarzi va marosimiy hayotidagi o’zgarishlarni kuzatish, ularning sabab va oqibatlarini aniqlash imkoniyati yuzaga keladi. Bu esa aholi hayotiga zamon, makon va texnologiyaning ta’sirini baholash va mavjud qadraiyatlarni saqlab qolishga doir takliflar ishlab chiqishda muhim hisoblanadi.

Ushbu maqolada Markaziy Osiyoning qadimiy tub xalqlaridan biri hisoblangan tojiklar etnografiyasi sovet davri etnograf olimasi B.Karmisheva asarlari ma’lumotlari asosida ochib berishga harakat qilindi. Bundan tashqari, tojiklarning etnogenezi va etnik tarixi, an’anaviy xo’jaligi, joylashuv areali, o’ziga xos urf-odatlari, o’zlikni anglash jarayoni, hududiy birliklar va ularning tarixi qiyosiy tahlilda yoritib berilgan. Ayniqsa, tojiklarning hududiy identiklikni yaxshi saqlab qolgani va uning sabablari ochib berishga harakat qilingani bilan ahamiyatli hisoblanadi.