ISSN
Ўрта аср Миср хотин-қизларининг ижтимоий ҳаёти
DOI:
https://doi.org/10.37547/os/vol-01issue-03-09Muhim iboralar:
Миср, мамлук, султонAnnotatsiya
Ушбу мақолада Мисрда мамлуклар ҳукмронлиги даврида (1250-1517) аёлларнинг ижтимоий ҳаётдаги ўрни, уларнинг мамлук султонларига таъсири ва мамлуклар давлатининг вужудга келишига ўзига хос сабаб бўлмиш – Миср маликаси Шажара ад-дур ҳақидаги маълумотлар тадқиқ этилган.
Маълумки, 1250 йилда Султон Туроншоҳнинг ўлимидан сўнг, Мисрнинг эътиборли кишилари тахтга Шажарат ад-дурни лозим кўрадилар. У 80 кун давомида Мисрни бошқарган. Ислом давлатларида “ҳукмдор аёл киши бўлиши мумкин эмас” – деган қараш бор. Сарой мулозимлари унинг ҳукмронлигига қарши бош кўтара бошлаганлигини сезгач, у бош қўмондон Ойбекка турмушга чиқади. Му‘из ад-дин Ойбек ат-Туркманий 1250 йилда тахтга ўтиргач, энди бевосита мамлуклар бошқаруви даври бошланган. Аёллар мамлук султонлари қасрида улуғланган ва уларни “хотин” деб аташган. Аёллар эркаклар каби суфий тариқатларга эргашганлар. Султон Хушқадамнинг хотини Хунд Шакарбой бадавия тариқатининг ҳомийси сифатида танилган. Ўша давр ёзувчилари ўз асарларида аёлларни васф этишган. Аёллар асосан бозорда харид қилиш, тўй маросимларида қатнашиш учунгина кўчага чиқишган.
Мақолада Мисрда мамлуклар ҳукмронлиги даврида аёлларнинг жамият ҳаётида тутган ўрни, диний ҳақ-ҳуқуқлари, уларнинг эркаклар билан тенг ҳуқуқли экани таҳлил қилинган.
Yuklashlar
Данные скачивания пока недоступны.
Foydalanilgan adabiyotlar
Xodjaeva R.Mamluklar davri arab adabiyoti (XIII-XV asrlar). –Toshkent: “Hilol Mediya”, 2013.– B. 113-114
Taqiy ad-Din al-Maqriziy. As-Suluk fi ma’rifa davla al-muluk . Bayrut: Dar al-kutub al-ilmiya. 1997. – B. 361. (Bundan keyin: al-Maqriziy. As-Suluk fi ma’rifa davla al-muluk. )
Mahkam Mahmud. Malika Shajar qismati. https://ziyouz.uz/matbuot/mustaqillik-matbuoti/mahkam-mahmudov-sharqning-hukmdor-ayollari-1991
Ibn Iyas Muhammad ibn Ahmad. Kitab tarix Misr al-mashhur bi bada’i-z-zuhur fi viqa’i-d-duhur. Al-Qahira: kutub al-hay’a al-misriya.1982. – B. 89 (Bundan keyin: Ibn Iyas. Kitab tarix Misr al-mashhur bi bada’i-z-zuhur fi viqa’i-d-duhur.)
‘Abd al-Fattah Ashur. Al-‘Asr al-mamalik fi Misr va-sh-Sham. Al-Qahira. Dar an-nahda-l-arabiya. 1965. – B. 13.
Аhmad Muxtor Аl-‘Ibodiy. Qiyom davlat al-mamolik al-uvla fi Misr va-sh-Shom.–Iskandariya: Аl-muassasa shabbob al-jomi‘a, 1982. – B.119
Xodjaeva R.Mamluklar davri arab adabiyoti (XIII-XV asrlar). –Toshkent: “Hilol Mediya”, 2013.– B. 114 Abu Abd al-lah bin al-Hoj al-Molikiy. Al-Madhal ila tanmiya al-A’mol bitahsiyn an-niyat bat-tanbih ala ba’d al-bad’I bal-a’void. J.2. Al-Qahira. Maktaba dor at-turas. 2007. – B.167
Abu Abd al-lah bin al-Hoj al-Molikiy. Al-Madhal ila tanmiya al-A’mol bitahsiyn an-niyat bat-tanbih ala ba’d al-bad’I bal-a’void. J.2. Al-Qahira. Maktaba dor at-turas. 2007. – B.167
al-Maqriziy. As-Suluk fi ma’rifa davla al-muluk. J.2. – B.536
Taqiy ad-Din al-Maqriziy. Kitob al-mavoʻiz va al-iʻtibor bi-zikr al-xutat va al-osor. J.3. –Buloq: Kaston Viit, 2002 – B.166
al-Maqriziy. As-Suluk fi ma’rifa davla al-muluk. J.2. – B.536
al-Maqriziy. As-Suluk fi ma’rifa davla al-muluk. J.2. – B.528
Ibn Tagʼriberdi Аbu al-Mahosin. Kitob an-nujum az-zohira fi muluk Misr va-l-Qohira.J.9 –Lubnon: dor al –kutub al-ilmiya, 1992 – B.176 (Bundan keyin: Ibn Tagʼriberdi. Kitob an-nujum az-zohira fi muluk Misr va-l-Qohira.)
Oʼzbek tilining izohli lugʼati : 5 jildli : 80 000 dan ortiq soʼz va soʼz birikmasi. // А.Madvaliev tahriri ostida. –Toshkent: “Oʼzbekiston milliy entsiklopediyasi”Davlat ilmiy nashriyoti, 2006-2008. – B.415
Shahob ad-Din al-Qalqashandiy. Subh al-aʼsha fi sinaot al-insho. –Qohira: Dor al-Kutub.J.7. 1914-1919. – B.166
Xalil ibn Shahin az-Zohiriy. Zubdat kashf al-mamolik va bayon at-turuq va-l-masolik. –Qohira: Dor al-arab li-l-bustoniy, 1988. – B.121
al-Maqriziy. As-Suluk fi ma’rifa davla al-muluk. J.2.– B.777
Ibn Tagʼriberdi. Kitob an-nujum az-zohira fi muluk Misr va-l-Qohira.J.6– B.256-257
Taqiy ad-Din al-Maqriziy. Kitob al-mavoʻiz va al-iʻtibor bi-zikr al-xutat va al-osor. J.4. –Buloq: Kaston Viit, 2002 – B. 250
al-Maqriziy. As-Suluk fi ma’rifa davla al-muluk. J.2. – B.235
Ibn Iyas . Kitab tarix Misr al-mashhur bi bada’i-z-zuhur fi viqa’i-d-duhur. J.2. – B. 50-51
Ibn Tagʼriberdi Аbu al-Mahosin. Muntaxabot min havodis ad-duhur fi mada al-ayyom va ash-shuhur / al-Muhaqqiq Muhammad Kamol ad-Din Izzu ad-Din. – Qohira: Olam al-Kutub, 1990. – B.226.
al-Maqriziy. As-Suluk fi ma’rifa davla al-muluk. J.2.– B.165- 171
Ibn Tagʼriberdi. Kitob an-nujum az-zohira fi muluk Misr va-l-Qohira.J.6– B.119
Abu Abd al-lah bin al-Hoj al-Molikiy. Al-Madhal ila tanmiya al-A’mol bitahsiyn an-niyat bat-tanbih ala ba’d al-bad’I bal-a’void. J.2. Al-Qahira. Maktaba dor at-turas. 2007. – B.237
Muhammad ibn Аbd ar-Rahmon as-Saxoviy. Аd-duval lomiʼ fi ayʼyon al-qarn at-tasi‘. J.12.– Bayrut: Dor al-Jayl, 1992. – B.4. (Bundan keyin: as-Saxoviy. Аd-duval lomiʼ fi ayʼyon al-qarn at-tasi‘.)
Ibn Tagʼriberdi. Kitob an-nujum az-zohira fi muluk Misr va-l-Qohira.J.5. – B.492; as-Saxoviy. Аd-duval lomiʼ fi ayʼyon al-qarn at-tasi‘. J.12. – B.4
Ibn Tagʼriberdi. Kitob an-nujum az-zohira fi muluk Misr va-l-Qohira.J.9. – B.210
al-Maqriziy. As-Suluk fi ma’rifa davla al-muluk. J.2. – B.733, Ibn Iyas. Kitab tarix Misr al-mashhur bi bada’i-z-zuhur fi viqa’i-d-duhur. J.2. – B.134
Ibn Tagʼriberdi. Kitob an-nujum az-zohira fi muluk Misr va-l-Qohira.J.5 – B.492
Ibn Hajar al-ʻАsqaloniy. ʼАnbaʼ al-gʼumr bi ʼanbaʼ al-ʻumr. J.7. Аl-majlis al-Аʼla li-sh-shuun al-islamiya, 1998. – B.496
Ibn Tagʼriberdi. Kitob an-nujum az-zohira fi muluk Misr va-l-Qohira.J.7.– B.738
al-Maqriziy. As-Suluk fi ma’rifa davla al-muluk. J.2.– B.872, Ibn Iyas. Kitab tarix Misr al-mashhur bi bada’i-z-zuhur fi viqa’i-d-duhur. J.2. – B.134
as-Saxoviy. Аd-duval lomiʼ fi ayʼyon al-qarn at-tasi‘. J.12. – B.12
Ibn Tagʼriberdi. Kitob an-nujum az-zohira fi muluk Misr va-l-Qohira.J.7– B.465
Ibn Iyas. Kitab tarix Misr al-mashhur bi bada’i-z-zuhur fi viqa’i-d-duhur. J.2.– B.189
al-Maqriziy. As-Suluk fi ma’rifa davla al-muluk. J.4. – B.479.
Ibn Iyas. Kitab tarix Misr al-mashhur bi bada’i-z-zuhur fi viqa’i-d-duhur. J.1.– B.91
Ibn Tagʼriberdin. Kitob an-nujum az-zohira fi muluk Misr va-l-Qohira.J.7– B.266-267
al-Maqriziy. As-Suluk fi ma’rifa davla al-muluk. J.2. – B.412
Ibn Hajar al-ʻАsqaloniy. ʼАnbaʼ al-gʼumr bi ʼanbaʼ al-ʻumr. J.7. Аl-majlis al-Аʼla li-sh-shuun al-islamiya, 1998. – B.101
Ibn Tagʼriberdi. Kitob an-nujum az-zohira fi muluk Misr va-l-Qohira.J.7 –B.166
as-Saxoviy. Аd-duval lomiʼ fi ayʼyon al-qarn at-tasi‘. J.12.– B.25
Ibn Hajar al-ʻАsqaloniy. ʼАnbaʼ al-gʼumr bi ʼanbaʼ al-ʻumr. J.4. Аl-majlis al-Аʼla li-sh-shuun al-islamiya, 1998. – B.395
Badr ad-Din al-Аyniy. Аqd al-Jamon fi tarix ahl az-zamon. J.2. – Qohira: Daar al-kutub al-qavmiya, 2010. – B.207
Abu Abd al-lah bin al-Hoj al-Molikiy. Al-Madhal ila tanmiya al-A’mol bitahsiyn an-niyat bat-tanbih ala ba’d al-bad’I bal-a’void. J.2. Al-Qahira. Maktaba dor at-turas. 2007. – B.17-23
al-Maqriziy. As-Suluk fi ma’rifa davla al-muluk. J.4.– B.423,729
Аhmad ‘Аbd ar-Roziq. Аl-Marʼa fi Misr al-mamlukiya. Qohira: al-hayʼa al-misriya al-oma lil-kitob, 1999. – B.48
http://www.shbabmisr.com/mt~132888
Ful arablarning loviyadan pishiradigan taomi Yusuf bin Muhammad bin Abd al-Javvad bin Ash-Sharfiniy. Hazzu al-Qahuf fi sharh qasiyd Abi Shodif. – Buloq, 1890 – B.54
Yusuf bin Muhammad bin Abd al-Javvad bin Ash-Sharfiniy. Hazzu al-Qahuf fi sharh qasiyd Abi Shodif. – Buloq, 1890 – B.54
Загрузки
Nashr etilgan
2022-10-13
Qanday qilib iqtibos keltirish kerak
ZUHRA ARIPOVA. (2022). Ўрта аср Миср хотин-қизларининг ижтимоий ҳаёти. Sharqshunoslik, 1(03), 62–70. https://doi.org/10.37547/os/vol-01issue-03-09
Ushbu son
Soha
Maqolalar
Litsenziya
Copyright (c) 2022 ZUHRA ARIPOVA
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.
Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons XX License...
